Het gaat niet goed met de Belgische egels. Zowel in Vlaanderen als in Wallonië woekert er sinds enkele jaren een mysterieuze huidaandoening, die we hedgehog diphtheric disease of HDD noemen. De egels worden gekenmerkt door geïnfecteerde wondjes die moeilijk te behandelen zijn. Wildlife Health Ghent onderzoekt wat er aan de hand is.
Een egel met een geïnfecteerde wonde op het hoofd. (c) Frank Pasmans
In 2020 onderzocht WHG welke bacteriën aanwezig zijn in de geïnfecteerde wondjes van de egels (zie volledige studie). Een resem aan opportunitische bacteriën werd gevonden, waarbij Corynebacterium ulcerans het meest in het oog sprong. De bacterie kan zowel dieren als mensen infecteren en zorgt bij deze laatste voor "difterie", een ziekte waar tegen gevaccineerd kan worden (d.m.v. het difterie-tetanus-kinkhoest-vaccin). Het onderzoek toonde ook aan dat deze bacterie reeds lange tijd aanwezig is in de natuur. Waarom de egels er nu zo'n last van hebben is niet duidelijk. Wellicht spelen meerdere factoren een rol in de ontwikkeling van HDD en is het Corynebacterium slechts één geïdentificeerde speler.
In een vervolgstudie onderzochten we daarom of andere bacteriële ziekteverwekkers geassocieerd konden worden met de HDD huidletsels (zie volledige studie). Een significant verband werd gevonden tussen bacteriesoorten van het Borrelia burgdorferi sensu lato complex en HDD. De kans dat een egel met de HDD huidaandoening Borrelia heeft is tot 4 maal groter dan bij een egel zonder HDD. Waarom dit verband gevonden is, blijft een hypothese en vereist verder onderzoek. Mogelijk zorgen teken, de parasieten die Borrelia (over)dragen, voor kleine wondjes in de huid die secundair geïnfecteerd kunnen geraken, leidend tot HDD. Echter, teken en tekenbeten zijn een integraal deel van de natuur, wat ons opnieuw doet vermoeden dat er meer aan de hand moet zijn.
Interessant genoeg werden nog steeds geen HDD-positieve egels gevonden in de kustregio van West-Vlaanderen, in tegenstelling tot andere Vlaamse provincies. Daarom onderzoeken we momenteel of omgevingsfactoren een rol kunnen spelen in HDD. Het is duidelijk dat dit HDD-vraagstuk een brede blik op egels, hun gedrag, dieet, omgeving en ziekteverwekkers vereist. Een interactie tussen verschillende factoren zorgt potentieel voor deze HDD epidemie onder egels.
Een laatste feit die uit onze studie blijkt, is dat Vlaamse egels drager zijn van meerdere bacteriën (Borrelia, Salmonella, Leptospira, Corynebacterium ulcerans) die ziekte kunnen veroorzaken bij de mens. Het is daarom aangewezen om egels steeds met handschoenen te hanteren (indien dat nodig is, bijvoorbeeld bij het brengen naar of in opvangcentra). Het bijvoederen van egels kan er voor zorgen dat tuinen en terrassen gecontamineerd geraken met deze bacteriën, wat een risico kan vormen voor mensen en hun huisdieren. Het kan tevens de infectiedruk tussen wilde dieren (egels en anderen) verhogen. Wij raden daarom aan om voederbakjes en de omgeving (bijvoorbeeld het hok of het terras waar gevoederd wordt) regelmatig te poetsen en desinfecteren. Zie je egels overdag, dan zijn ze mogelijk verzwakt en hebben ze professionele zorg nodig. Breng ze daarom naar een Opvangcentrum voor Vogels en Wilde Dieren (VOC).