ZELDZAME KAAKTUMOR MET BOTINFECTIE BIJ REE

In het voorjaar van 2025 werd een volwassen ree (Capreolus capreolus) dood aangetroffen en doorgestuurd naar Wildlife Health Ghent voor autopsie via het ziektebewakingsprogramma van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB).

Het dier was zeer mager en uitgedroogd, met een opvallende massa (5 x 3 cm) ter hoogte van de rechteronderkaak. Deze massa had meerdere tanden verplaatst en zichtbare botschade (osteolyse) veroorzaakt, samen met open zweren en ontstekingen. Er werden geen tekenen van uitzaaiing (metastase) in andere organen gevonden. De laesie veroorzaakte echter ernstige misvorming en een chronische botinfectie (osteomyelitis), wat waarschijnlijk heeft bijgedragen aan de dood van het dier.

Figuur 1: Proliferatieve massa ter hoogte van de onderkaak, met misvorming van de mondholte ten gevolg (© Veronique Saey)

Figuur 2: Een verdikte en sponsachtige structuur (witte sterren) van het mandibulaire botweefsel, passend bij osteolyse en osteomyelitis (© Veronique Saey)

Hoe vaak komen kaaktumoren voor bij hertachtigen?

Kaaktumoren veroorzaakt door een infectie (zoals die van Trueperella pyogenes of Actinomyces bovis ) komen relatief vaak voor bij herbivoren, maar echte tumoren in de mond van wilde herkauwers zijn uitzonderlijk zeldzaam. Er bestaan enkele ongewone voorbeelden:

• Een cementoblastoom gevonden bij een edelhert uit het Laat-Pleistoceen in Frankrijk (Kierdorf et al., 2015)

• Een samengesteld odontoom (een zeldzame goedaardige massa) in een misvormde snijtand van een edelhert uit de Franse Alpen (Binois et al., 2014)

• Een odontoameloblastoom bij een wild edelhert dat geëuthanaseerd moest worden vanwege de slechte conditie en de grote kaakmassa (Hartung et al., 2021)

De ree is de meest voorkomende hertensoort in Europa, maar gedetailleerde rapporten over ziekten bij deze diersoort zijn nog steeds beperkt. Zo meldde een grootschalig onderzoek in Zwitserland, dat 1571 autopsieën bij reeën tussen 1958 en 2014 omvatte, slechts tien gevallen van tumoren ter hoogte van de kop, waaronder één fibrosarcoom – maar zonder duidelijke details over de locatie ervan (Pewsner et al., 2017).

Wat zagen we in dit geval?

Histologische (microscopische) analyse toonde een zeer cellulaire, infiltratieve massa aan, bestaande uit spoelvormige cellen gerangschikt in bundels, met een lichte variatie in celgrootte en een zeldzame celdeling (mitose). Er waren verschillende necrotische (dode) zones aanwezig en de tumor omringde botfragmenten. De tumor breidde zich uit naar het bovenliggende tandvlees, dat ulceratie vertoonde. Het omliggende bot vertoonde tekenen van chronische ontsteking, met fibreus weefsel, geactiveerde botcellen (osteoblasten en osteoclasten) en infectie. Op basis hiervan was de laesie het meest compatibel met een mandibulair fibrosarcoom met secundaire osteomyelitis. Een spoelvormig osteosarcoom werd als minder waarschijnlijk beschouwd, maar kon niet volledig worden uitgesloten.

Figuur 3: Tumorale massa aan de rechterkant, opgebouwd uit verstrengelde bundels spoelvormige tumorcellen met botafbraak (ster: botweefsel) (© Veronique Saey)

Hoe zeldzaam is dit?

Oraal fibrosarcoom is een kwaadaardige bindweefseltumor die relatief vaak voorkomt in de diergeneeskunde, vooral bij middelgrote tot grote honden van middelbare leeftijd. Bij hertachtigen is het echter een uiterst zeldzame bevinding. Er is slechts één eerder geval in de literatuur gevonden: een fibrosarcoom bij een mannelijk Paterdavidshert die een vergelijkbare kaakmassa ontwikkelde en geëuthanaseerd moest worden (Hubbard et al., 1983).

Belangrijke boodschap

Deze casus illustreert een zeldzame vorm van een kaaktumor bij een wilde ree, gecompliceerd door een secundaire infectie. Het onderstreept het belang van bewaking van ziekten bij wilde dieren voor het opsporen van ongebruikelijke of opkomende gezondheidsproblemen bij inheemse soorten.